Praca w gospodarstwie rolnym wiąże się z dużym ryzykiem wypadków. Specyfiką pracy 
w rodzinnych gospodarstwach rolnych są zagrożenia spowodowane sezonowym nasileniem prac, ich zróżnicowaniem, koniecznością obsługi maszyn i urządzeń rolniczych oraz zapewnieniem dobrostanu zwierząt gospodarskich. Ponadto rolnicy narażeni są na niebezpieczne czynniki biologiczne, chemiczne, hałas, drgania mechaniczne i zapylenie.

Bezpieczeństwo osób przebywających i pracujących w rolnictwie zależy od wiedzy 
i doświadczenia właścicieli gospodarstw oraz od dobrej organizacji pracy. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego od wielu lat prowadzi działania prewencyjne, w których zachęca rolników do stosowania w praktyce zasad ochrony zdrowia i życia w gospodarstwie rolnym. Bezpieczeństwo i higiena pracy są istotne we wszystkich sektorach gospodarki, a rolnictwo nie stanowi tu wyjątku. Praca na roli może być niebezpieczna i ryzykowna, dlatego tak ważne jest aby właściciele gospodarstw przestrzegali zasad BHP.

Istnieje wiele czynników ryzyka związanych z pracą w rolnictwie, takich jak: używanie niebezpiecznych maszyn i narzędzi, kontakt z chemikaliami i pestycydami, niebezpieczne zwierzęta, różnego rodzaju obrażenia ciała takie jak skaleczenia czy urazy. Jednym 
z najważniejszych aspektów BHP jest przestrzeganie zasad dotyczących obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń. Wszystkimi narzędziami, maszynami i urządzeniami należy posługiwać się zgodnie z ich instrukcją obsługi. Środki ochrony roślin winny być przechowywane w szczelnie zamkniętych, oryginalnych opakowaniach, z dala od żywności 
i napojów (wody), bezpiecznych zarówno dla zwierząt jak i ludzi. W trakcie ich stosowania niezbędne jest używanie środków ochrony osobistej, takich jak: rękawice, okulary, maski ochronne, aby uniknąć kontaktu ze szkodliwymi substancjami. Hodowla zwierząt gospodarskich wiąże się z dużym ryzykiem wypadków. W czasie karmienia, dojenia i zabiegów higienicznych często dochodzi do uderzeń, pogryzień czy przygnieceń przez zwierzęta, 
a nawet stratowania ludzi. Świadomość zagrożeń i znajomość zwierząt, zaspokajanie ich potrzeb bytowych, przyjazne nastawienie obsługującego ograniczają ryzyko niebezpiecznych zdarzeń, które mogłyby skończyć się dotkliwymi urazami i stresem. 

Statystyki Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wskazują, że w okresie jesienno – zimowym zwiększa się liczba upadków w gospodarstwach rolnych. Niesprzyjające warunki atmosferyczne: zmniejszona ilość światła dziennego, ujemne temperatury, opady deszczu 
i śniegu sprawiają, że nawierzchnie w obejściu oraz drogi stają się śliskie. Ryzyko upadku wzrasta po zmroku, gdy rolnicy poruszają się w nieoświetlonych obszarach oraz 
w niewłaściwym obuwiu. W następstwie poślizgnięć i upadków może dojść do niepełnosprawności, a nawet do śmierci. Większość z tych zdarzeń można uniknąć poprzez wyeliminowanie zagrożeń. Do podstawowych zasad należy zaliczyć: likwidowanie śliskich nawierzchni, posypując je np. piaskiem, niwelowanie nierówności podłoża, odprowadzenie wód opadowych, odpowiednie oświetlenie, ład i porządek na ciągach komunikacyjnych, stosowanie odpowiedniego obuwia, ostrożność i skupienie uwagi na wykonywanej czynności.

Wiedza na temat szybkiego reagowania i umiejętność udzielania pomocy medycznej może znacząco zminimalizować skutki poważnych urazów. Dlatego właściwe szkolenie jest kluczowe, aby uniknąć ryzyka powstawania wypadków. Ważnym aspektem jest szkolenie 
w zakresie pierwszej pomocy medycznej. Przestrzeganie zasad BHP może przyczynić się do ograniczenia ryzyka wypadków oraz poprawy warunków pracy na roli.

Dane statystyczne dot. wypadków zgłoszonych w 2024 r. w Placówce Terenowej KRUS 
w Ostrowie Wielkopolskim wskazują, że na terenie Gminy Raszków dochodzi do dużej ilości wypadków przy pracy rolniczej. Teren ten cechuje duża ilość gospodarstw rolnych oraz osób ubezpieczonych w KRUS. Poszkodowani prowadzą głównie produkcję mieszaną, czyli uprawy oraz hodowle zwierząt gospodarskich. Do największej liczby wypadków dochodzi, w miejscach produkcji i magazynowania oraz w miejscach chowu, hodowli oraz uprawy, są to najczęściej wypadki w kategorii upadek osób, zetknięcie z ostrymi narzędziami lub przedmiotami, uderzenie, przygniecenie przez przedmioty oraz uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta. Wypadkom ulegają rolnicy przy przemieszczaniu się, remoncie i naprawach, obsłudze zwierząt, obsłudze i eksploatacji maszyn i urządzeń rolniczych. Najczęstszą przyczyną wypadków na terenie Gminy Raszków wg danych jest niewłaściwe posługiwanie się maszynami i urządzeniami, pośpiech, rutyna, wpływ warunków atmosferycznych, niewłaściwy stan maszyn i urządzeń oraz niewłaściwy stan podwórzy 
i ciągów komunikacyjnych, nierówny teren, błoto, bałagan w obejściu. W wypadkach rolnicy doznają urazu kończyn górnych i dolnych, są to różnego rodzaju złamania, stłuczenia oraz naderwania mięśni i ścięgien. 

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przeprowadza co roku szereg działań edukacyjnych, informacyjnych i promujących bezpieczną pracę na wsi. KRUS prowadzi kampanie „Bezpiecznie z niebezpiecznymi substancjami”, „Mądrze postępujesz wypadku nie spowodujesz”, „Nie ryzykujesz gdy znasz i szanujesz”, „Rola rolnika by upadku unikał”. Celem działań prewencyjnych podejmowanych prze KRUS jest oddziaływanie na zmianę świadomości i postaw rolników w zakresie zapobiegania wypadkom przy pracy i rolniczym chorobom zawodowym, wskazanie im zagrożeń i nieprawidłowości w środowisku pracy, 
a także sposobów ich skutecznego eliminowania bez angażowania dużych środków finansowych. W ostatnich latach w powiecie ostrowskim obserwujemy spadek wypadkowości, co jest  spowodowane większą świadomością rolników i wprowadzeniem nowoczesnych rozwiązań technologicznych do gospodarstw, oraz szeroko pojętą mechanizacją prac 
w rolnictwie. Na przestrzeni ostatnich lat w PT KRUS w Ostrowie Wielkopolskim nie odnotowano żadnego wypadku ze skutkiem śmiertelnym. Stosowanie się do zasad ochrony zdrowia i życia w gospodarstwie rolnym sprawi, że każdy rolnik będzie zdrowszy 
i bezpieczniejszy w swoim miejscu życia i pracy.

Martyna Kozłowska- Dyonizy

Inspektor PT KRUS w Ostrowie Wlkp.